Het is onze wens om met de organisaties die met jeugdigen werken het beleid en de uitvoering af te stemmen. Graag willen we deze organisaties ook actief laten samenwerken. Hierbij werken we vanuit de volgende uitgangspunten:

• Jeugdigen staan centraal;

• versterken van eigen kracht;

• werken vanuit een intergrale aanpak;

• aandacht voor jeugdparticipatie.

Het Rijswijkse jeugd- en onderwijsbeleid richt zich op jeugdigen in de leeftijd van 0-23 jaar. Het sluit aan op de diverse levensfasen. We verdelen het jeugd- en onderwijsbeleid in drie thema’s: Opgroeien en Opvoeden, Educatie en Persoonlijke Ontwikkeling.

De gemeente stimuleert, faciliteert en verbindt partijen om een samenhangend en sluitend stelsel van voorzieningen aan te kunnen bieden. Zo worden (tijdelijke) knelpunten rondom opvoeden vroeg gesignaleerd. Om een zwaardere zorgvraag te voorkomen of te beperken, worden jeugdigen en/of hun ouders begeleid naar passende, preventieve voorzieningen. Het gemeentelijk aanbod stemmen we o.a af op de basisondersteuning en preventieve initiatieven vanuit het onderwijs. Focus ligt op normaliseren en het versterken van de eigen kracht. De resultaten voor 2023 zijn terug te lezen in het programma Socaal Domein.

Preventief aanbod

In een goed functionerend jeugdstelsel is, naast een sterke pedagogische basis, effectieve preventie cruciaal. Preventie richt zich op het voorkomen en vroegtijdig signaleren van risico’s en problemen en voorkomt dat alledaagse opgroei- en opvoedproblemen escaleren.

Met ons algemene en preventieve jeugdbeleid zetten we in op het beperken van risicofactoren en het stimuleren van de beschermende factoren. Dit doen we onder andere door de driehoek thuis, op school en vrije tijd met elkaar te verbinden.

In 2023 hadden we een breed aanbod van algemene (basis)voorzieningen voor de jeugdigen en hun ouders. Daarnaast hebben we een aantal interventies voor jeugdigen/ouders met een verhoogd risico, zoals bijvoorbeeld een aantal maatjesprojecten ouder/kind of sociale vaardigheidstrainingen.

Om het aanbod aan algemene en licht curatieve preventie goed aan te laten sluiten op het curatieve en geïndiceerde aanbod, is een interne samenwerking met het Sociaal Domein (dat gaat over de zwaardere vormen van jeugdbegeleiding en jeugdzorg), van cruciaal belang.

Kinderopvang, als voorschools aanbod, draagt bij aan een goede en gezonde ontwikkeling van het kind in een veilige en gezonde omgeving. We stimuleren dat in alle vormen van kinderopvang (nog) meer gewerkt wordt met een ontwikkelingsgericht educatief aanbod. De verlaging van de leeftijd voor peuteropvang naar 2 jaar is hier onderdeel van.

Voorkomen en bestrijden van onderwijsachterstanden, bevorderen van taalvaardigheid

Het voorkomen en bestrijden van onderwijsachterstanden en het bevorderen van kansengelijkheid vraagt om een op maat gesneden en vroegtijdige aanpak. Het beheersen van de Nederlandse taal is hierbij essentieel.

Om de taalvaardigheid al vanaf jonge leeftijd te vergroten, werken we samen met partners zoals het onderwijs, de kinderopvang en de bibliotheek.

Zo stimuleren we een kwalitatief hoogwaardig voorschools aanbod op de peuteropvang en werken we met een gestructureerd, ontwikkelingsgericht educatief aanbod. Ouders worden hierbij actief betrokken en onderwijsachterstanden worden voorkomen en/of verminderd (onder andere door het bieden van voorschoolse educatie).

Peuters met een (dreigende) achterstand worden actief toegeleid naar de voorschoolse educatie (VVE) op de peuteropvang. In 2023 zijn we uitgebreid naar 16 groepen. Hiermee is het totaal aantal plaatsen voor VVE verhoogd naar 170. De verdeling van locaties over Rijswijk is zo meer in balans.

De voorschoolse educatie loopt door in de vroegschoolse educatie in het basisonderwijs. Met het onderwijs en de kinderopvang zijn (hernieuwde) prestatieafspraken gemaakt over de resultaten van de voor- en vroegschoolse educatie. Onderdeel van deze afspraken zijn een doorgaande lijn en een goede overdracht. De monitoring hiervan is gemaakt en vastgesteld.

Bestrijden Laaggeletterdheid/Volwasseneducatie

Om mee te kunnen doen in de samenleving is een goede beheersing van de talige basisvaardigheden (lezen, schrijven, rekenen en digitale vaardigheden) noodzakelijk. Mensen die laaggeletterd zijn hebben moeite met deze vaardigheden met alle (negatieve) gevolgen van dien.

Om laaggeletterdheid te voorkomen en te bestrijden zetten we samen met onze taalpartners in op een laagdrempelig, vraaggerelateerd aanbod van activiteiten en cursussen. Laaggeletterden worden op een snelle en simpele manier geholpen en doorverwezen naar het juiste aanbod (onder andere bij het Taalhuis). Het aanbod heeft ook in 2023 zijn meerwaarde bewezen.

Met de uitvoering van het in 2022 aangenomen taalbeleidsplan “Het start met Taal” geven we uitvoering aan bovenstaande ketenaanpak.

Passend onderwijs en voorkomen van schooluitval

Iedere leerling volgt zo passend mogelijk onderwijs. Meestal is dat op een reguliere school. Maar soms is dat niet mogelijk of kan dit alleen met een jeugdhulp arrangement.

Scholen hebben een goed zicht op de kinderen en kunnen problemen vroegtijdig signaleren. Het schoolmaatschappelijk werk biedt preventieve en kortdurende hulp en vervult een belangrijke schakelfunctie tussen het onderwijs en het jeugdteam.

Binnen het jeugdteam heeft iedere school een maatje. Zo kan er snel geschakeld worden binnen de driehoek onderwijs-schoolmaatschappelijk werk-jeugdteam. Ook team leerplicht vervult, indien nodig, een belangrijke preventieve taak binnen deze driehoek.

Samen met de Samenwerkingsverbanden Passend Onderwijs, het jeugdteam en overige partners binnen het preventieve voorveld, hebben we ook in 2023 ingezet op het (nog) sneller signaleren van mogelijke problemen en het maken van slimme combinaties waar passend onderwijs en passende jeugdhulp bij elkaar komen. We realiseren samen een dekkende zorg-onderwijs-structuur, zetten in op zo “thuisnabij onderwijs” als mogelijk is. Zo dringen we het aantal (dreigende) thuiszitters terug en voorkomen we schooluitval.

Ook als onderdeel van de regiovisie Jeugdzorg Haaglanden wordt het verbeteren van de aansluiting op het onderwijs en het voorkomen van thuiszitters, genoemd. Samen met de gemeenten Leidschendam-Voorburg en Den Haag (H3) en de betrokken samenwerkingsverbanden zijn we hier al langere tijd mee bezig waarbij we in 2021 onze subregionale ambities hebben vastgesteld voor verbetering van deze samenwerking. Binnen de ambities worden zowel lokaal als regionaal diverse pilots uitgevoerd. In 2023 hebben we een nieuwe werkagenda voor 2024 opgesteld, hier wordt waar mogelijk samengewerkt.

Vanwege de vervlechting van de opdracht vanuit de Jeugdwet en Passend onderwijs is er behoefte ontstaan aan een aparte boekpost waarin de kosten voor deze pilots zichtbaar kunnen worden gemaakt.

Lokaal continueren we het project “Elkaar versterken” voor betere samenwerking tussen de partners in het onderwijs. We evalueren de pilot Consulent in de school en nemen besluiten over de aanbevelingen uit de evaluatie.

Vanuit de NPO-gelden (Nationaal Programma Onderwijs) zetten we in op het bestrijden van ongelijkheid in het onderwijs door een gerichte aanpak waarbij ondersteuning van de school meer gebaseerd wordt op hun context, op de wijk en/of de problemen waarmee scholen worden geconfronteerd. Uitgangspunt voor de activiteiten is dat met het incidentele NPO-budget zoveel mogelijk structurele verbeteringen worden aangebracht. De activiteiten zijn op maat per school of groep samenwerkende scholen in de wijk.

Leerplicht

Onderwijs is essentieel voor jeugdigen om zich te kunnen ontwikkelen en te kunnen bouwen aan een goede toekomst. Een diploma biedt meer kansen op een baan. De leerplichtwet zorgt ervoor dat iedereen met gelijke kansen begint en de benodigde algemene kennis heeft om goed te functioneren in een zich steeds sneller ontwikkelende maatschappij. De leerplichtwet zorgt niet alleen voor leerplicht, maar garandeert ook dat ieder kind leerrecht heeft. Daarom zetten we in op het handhaven van de leerplichtwet en worden voortijdig schoolverlaten, of schooluitval, tot een minimum beperkt. De leerplichtambtenaren werken daarbij volgens de methodiek “MAS”. Doel van deze aanpak is terug- en/of toeleiding naar een passend onderwijsprogramma, waarbij vroegtijdige inzet van ondersteuning en/of (jeugd)hulp bij verzuim voorop staat. Het terugbrengen van het aantal thuiszitters stond ook in 2023 hoog op de agenda.

Bij jeugdigen die niet meer onder de leerplichtwet vallen is onze doelstelling dat zo veel mogelijk jeugdigen een startkwalificatie behalen. Extra aandacht wordt besteed aan de begeleiding van jeugdigen in kwetsbare positie. Dit zijn jeugdigen uit het Praktijkonderwijs, het voortgezet speciaal onderwijs, de basisberoepsgerichte leerweg van het vmbo en de entreeopleiding (mbo niveau 1).

Deze doelgroep wordt  tot hun 27ste jaar extra gevolgd en begeleid (vanuit het onderwijs en gemeente) in hun overstap naar het (vervolg) mbo of de arbeidsmarkt. Hierbij wordt nauw samengewerkt met o.a. de Jongerencoach bij het WSP.

Onderwijshuisvesting

De gemeente is wettelijk verplicht om te zorgen voor voldoende huisvesting voor de scholen. Samen met de schoolbesturen werken we aan een goede kwaliteit van de schoolgebouwen en dragen daarmee bij aan de ontwikkeling en leerprestaties van kinderen en het werkplezier van de leerkrachten.

In samenwerking met de schoolbesturen PO en VO zijn de ambities en huisvestingsvraagstukken uitgewerkt in het Integraal Huisvestingsplan (IHP). Op basis hiervan is de tijdelijke huisvesting van de Steenvoordeschool op het terrein van de voormalige dependance aan de P. van Vlietlaan geplaatst en in 2023 in gebruik genomen. De huisvesting blijft ongeveer twee jaar in gebruik totdat de nieuwbouw op de Dr. Poelslaan 2-4 klaar is. Het gebouw van de Steenvoordeschool aan de Dr. Poelslaan is in 2023 gesloopt.

Aansluiting onderwijs en arbeidsmarkt

In december 2019 is het Plan van Aanpak aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt “nieuwe Onderwijs Energie” (NOER) door het college vastgesteld. Het programma heeft als primair doel de verbinding tussen onderwijs en arbeidsmarkt in Rijswijk te versterken. De gemeente speelt een faciliterende rol; we moedigen een samenwerking tussen scholen, bedrijven en andere stakeholders aan en zorgen voor een gunstig ondernemersklimaat met kansen voor stages en werktrajecten. De focus ligt hierbij op voldoende en aansprekende stageplaatsen op het VMBO, het voorkomen van uitval op school en een goede voorbereiding van leerlingen op het arbeidsproces. Het programma gaat door onder de naam onderwijs & arbeidsmarkt programma (O&A programma).

Middelen die we hierbij inzetten zijn bliksemstages, sollicitatietrainingen, carrière coach(georganiseerd door JINC). In 2023 hebben:

• 884 Rijswijkse leerlingen deelgenomen aan bliksemstages; • 253 Rijswijkse leerlingen deelgenomen aan een sollicitatietraining; • 176 Rijswijkse leerlingen gebruik gemaakt van aan carrière coach.

Onderzoeksbureau SEOR van de Erasmus Universiteit Rotterdam heeft, in opdracht van JINC, de impact van deze activiteiten onderzocht. Het onderzoek concludeert dat JINC vooral een verschil maakt in het leven van jongeren door het vergroten van hun persoonlijke veerkracht, wat belangrijk is voor het vinden en behouden van een baan. Hiermee zetten we in op twee focuspunten van het Plan van Aanpak aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt. Ten eerste het versterken van het vak het onderwijs en het bedrijfsleven en ten tweede voldoende stageplaatsen voor VMBO. De samenwerking met JINC blijven we voorzetten. 

Sinds december 2019 is het programma geborgd binnen de organisatie en hebben we een netwerk opgebouwd met scholen en met het bedrijfsleven. Dit heeft geresulteerd in goede contacten met betrokken stakeholders, daarmee hebben we ingezet op de aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt (een van de focuspunten vanuit het Plan van Aanpak aansluiting onderwijs-arbeidsmark), We zullen de bestaande relaties, netwerken en activiteiten binnen het onderwijs-arbeidsmarktlandschap koesteren en versterken. Er zal blijvend worden ingezet op concrete activiteiten om de verbinding tussen leerlingen, docenten, vervolgonderwijs en het bedrijfsleven te stimuleren.

Sinds de start van het O&A programma hebben we gewerkt aan het verbreden van het onderwijsaanbod: aantrekken van relevant (mbo en hbo) onderwijs, gevoed door de behoefte uit het bedrijfsleven. Van daaruit zijn we in het bijzonder aangesloten bij de energietransitie. Voldoende en goed gekwalificeerde medewerkers, vooral op het gebied van techniek en technologie, zijn randvoorwaarde om de opgaven te realiseren, Daarom werken we intensief samen met regionale partners aan de realisatie van de “Energy Cave”: een regionale samenwerking rondom geothermie en energietransitie op At the Park, het voormalig Shellcomplex op Kesslerpark. Voor techniekonderwijs en de maatschappelijke opgave van de Energietransitie wordt hier een groot deel van de ambities en activiteiten van het O&A programma geborgd, zoals schoolexcursies, masterclasses voor het VO en MBO en relevante onderwijsontwikkelingen. In het afgelopen schooljaar (2022-2023) hebben we meer dan 250 scholieren ontvangen in de Energy Cave. Het educatiespoor binnen de Energy Cave wordt samenwerking met regionale partners voortgezet.

Het is belangrijk dat kinderen en jongeren opgroeien met een brede bagage en hun talenten ontdekken en ontwikkelen en het beste uit zichzelf halen. Zowel op school (PO/VO) als in de eigen buurt wordt er een activiteitenprogramma aangeboden waarbinnen jeugdigen hun interesses kunnen verbreden en/of intensiveren en kansengelijkheid wordt vergroot. Het streven is dat de jeugdigen doorstromen naar het reguliere aanbod. Ook in 2023 hebben we een breed activiteitenprogramma aangeboden.

Het aanbod is gebaseerd op de behoefte en de vraag van de jeugdigen, ouders, scholen en andere partijen en draagt bij aan de gezondheid, de algemene ontwikkeling en/of de sociale vaardigheden en kansengelijkheid van de jeugd. De activiteitenprogramma’s zijn gericht op sport, kunst, cultuur, techniek, natuur en milieu, gezondheid en taal. De gemeente Rijswijk, scholen, kinderopvang en andere betrokken partners hebben hierin een gedeeld belang en droegen ook in 2023 samen de verantwoordelijkheid voor het organiseren van het totale activiteitenprogramma.

We waarborgen voldoende (veilige) voorzieningen om buiten te spelen, te ontmoeten, te sporten en in aanraking te komen met de natuur (openbare speelplekken, speeltuinen, scouting, kinderboerderij, natuurtuin, schooltuin). Jeugdigen hebben hierin hun eigen stem en worden betrokken bij het tot stand komen van het aanbod.

Brede regeling combinatiefuncties

Voor het coördineren en realiseren van deze activiteitenprogramma’s maakt Rijswijk gebruik van de Brede regeling combinatiefuncties (Team Brede Impuls). Binnen deze regeling wordt op een projectmatige manier gewerkt, met een divers en laagdrempelig aanbod van activiteiten. We willen ervoor zorgen dat verschillende activiteiten en organisaties beter samenwerken en elkaar ondersteunen. Het doel is het bereiken van jeugdigen en het verhogen van de deelname aan activiteiten. Hierbij wordt ook een beroep gedaan op het verenigingsleven in Rijswijk.

Op basis van de jarenlange monitoring en diverse evaluaties van de Brede Regeling combinatiefuncties heeft het Rijk besloten voor de periode 2023-2026 een nieuwe regeling op te stellen. De nieuwe regeling komt in de vorm van een Specifieke Uitkering (SPUK). Deze uitkering is bedoeld voor het bevorderen van gezondheid, sport – en beweegstimulering, cultuurparticipatie en het versterken van de sociale basis door gemeenten. De Brede Regeling Combinatiefuncties is hier onderdeel van. Op basis van de regeling Brede Regeling Combinatiefuncties is er eind 2023 een plan van aanpak opgesteld voor 2024-2026, hierbij zijn er een aantal wijzigingen opgenomen. De leeftijd is verhoogd naar 23 jaar, er is meer aandacht voor cultuur, extra aandacht voor de ondersteuning van het verenigingsleven en de integrale samenwerking.

In 2023 hadden we de volgende activiteitenprogramma’s: 

De Ontdekkers

Het aanbod van de vakantieactiviteiten en het cursusaanbod blijft continue inspringen op de behoefte van de kinderen, maar ook op trends. Er is veel aandacht om een gevarieerd programma-aanbod aan te bieden. Om dit aanbod te realiseren werken we samen met diverse lokale aanbieders op het gebied van sport, cultuur, natuur, taal, techniek en verkeer. De Ontdekkers hebben als doel dat de kinderen kennismaken, ontdekken, verdiepen, verbreden en verbinden. Hiermee worden de kinderen mede gestimuleerd om lid te worden van één van de lokale verenigingen. De activiteiten vinden zo veel mogelijk plaats in alle wijken van Rijswijk.

Expeditie Rijswijk (12+)

In samenspraak met de oudere jeugd wordt vanuit “Expeditie Rijswijk” een aansprekend activiteitenaanbod georganiseerd. De Expeditie is opgezet tijdens de coronapandemie (vanuit een extra doeluitkering vanuit het Rijk) en is een groot succes. Reden om dit aanbod voort te zetten en verder uit te bouwen.

Vanaf 2023 vormt Expeditie Rijswijk een blijvend structureel aanbod voor de oudere jeugd. 

Epic Youth (Online activiteiten aanbod .)

Tijdens de coronapandemie hebben de partners veelal digitaal met (vooral de oudere) jeugd gecommuniceerd en activiteiten georganiseerd. Tijdens de pandemie hebben we gemerkt dat we digitaal een andere doelgroep kunnen bereiken. Het online jongerenwerk heeft via het aanbod van Epic Youth vorm gekregen. Via activiteiten sluiten jongeren zich aan bij een discord waar jongerenwerkers ook bij aangesloten zijn. Het is gebleken dat de jongeren met elkaar, maar zeker ook met de jongerenwerkers digitaal makkelijker over bepaalde onderwerpen, of wat hen bezighoudt communiceren. Vandaar dat we ook in 2023 in Rijswijk een compleet pakket van zowel fysiek als digitaal jongerenwerk wilden realiseren waarbij de medewerkers (en jongeren) onderling contact hebben over aanbod en samenhang. De medewerkers van Epic Youth, alsmede de uitvoerende partijen werken samen om met de jeugdigen te komen tot een samenhangend en op elkaar afgestemd programma.

De Helden van de Natuur

Helden van de Natuur is een binnen- en buitenschools programma met verschillende activiteiten om jeugdigen en hun ouders te stimuleren meer naar buiten en op avontuur te gaan in de natuur. Op school geven groenpartners, leerkrachten en vrijwilligers lessen over natuur- en milieu. Buiten schooltijd kunnen leerlingen deelnemen aan activiteiten die hen stimuleren om ook in hun vrije tijd meer bewust met de natuur om te gaan. Verder worden binnen het programma “Helden van de Natuur” netwerkbijeenkomsten georganiseerd voor (groen)partners uit Rijswijk. Activiteiten en bijeenkomsten worden onder andere georganiseerd vanuit het educatiecentrum in de Natuurtuin, de kinderboerderij en het kindertuinencomplex.

De energietransitie is een vast onderdeel in het programma van Helden van de Natuur. We hebben sinds 2023 een leerlijn energietransitie die op de scholen gepromoot wordt. De scholen kunnen de hele leerlijn of onderdelen ervan in hun lesprogramma opnemen. Ook komt de energietransitie terug in andere programma’s, zoals in dat van de Ontdekkers.

Tussen Team Brede Impuls, De Ontdekkers, Expeditie Rijswijk en Helden van de Natuur bestaat een nauwe samenwerking. Al deze programma’s zijn gericht op kennismaking, verdieping, toeleiding naar bestaande activiteiten en verenigingen en borging.

Jeugdparticipatie

Bij het ontwikkelen van gemeentelijk beleid en de uitvoering daarvan, betrokken we ook in 2023  de jeugdigen; zij zijn tenslotte de volwassenen van de toekomst.

Met de kinderrechtenambassadeurs van de basisscholen hebben we blijvende aandacht voor participatie en de rechten van kinderen. Het doel is om betrokkenheid van kinderen in maatschappelijke vraagstukken te creëren door hen gevraagd, maar ook ongevraagd advies te laten leveren aan het gemeentebestuur.

De oudere jeugd betrekken we op beleidsthema’s en onderwerpen die hen aanspreken, maar ook waar we als gemeente graag over willen praten. Het streven is om vanuit jongerenpanels de jeugdigen advies te vragen. De panels kunnen variëren qua samenstelling afhankelijk van de adviesvraag.

Speaking Minds Methodiek

Bij de Speaking Minds methodiek betrekken we (praktisch) opgeleide jeugdigen meer bij het gemeentelijk beleid. Zij adviseren vanuit hun rol en perspectief de gemeente over een specifieke beleidsvraag. De jeugdigen presenteren vervolgens hun ideeën aan de wethouder.

Om deze jeugdigen hierin te begeleiden hebben we twee coaches opgeleid met de SpeakingMinds methodiek. Deze coaches gebruiken hun opgedane kennis om ook andere thema’s via deze methodiek samen met de jeugdigen uit te werken.

Maatschappelijke Diensttijd (MDT)

MDT is een programma voor jeugdigen van 14 tot en met 27 jaar. Het is een kans om hun talenten te ontdekken, van betekenis te zijn, nieuwe mensen te ontmoeten en keuzes te maken voor de toekomst. Binnen dit programma staat maatschappelijke impact voorop en daarbij zijn drie kernbegrippen van belang: iets doen voor een ander en/of de samenleving, talentontwikkeling en elkaar ontmoeten.

In Rijswijk doen we mee aan twee MDT projecten; “The Real Social” en “Follow Your Dreams”.

The Real Social

The Real Social: is een project voor alle jeugdigen in Rijswijk tussen de 14 en 27 jaar. Jeugdigen voeren, op basis van hun interesses en talenten, uiteenlopende activiteiten van maatschappelijke waarde uit. Zo helpen ze bijvoorbeeld bij het uitvoeren van sportieve en culturele activiteiten voor kinderen, jongeren en senioren in de buurt. De jeugdigen worden gekoppeld aan een teamcoach. Samen bekijken zij wat de jeugdige graag wil doen en met welke activiteiten zij willen meelopen. De teamcoach begeleidt de jeugdigen en biedt workshops gericht op talentenontwikkeling aan. Deelname duurt zes maanden (totaal 100 uur). Na afloop ontvangt de jeugdige een certificaat van deelname.

Follow Your Dreams

De doelgroep van Follow Your Dreams zijn jeugdigen tussen de 18 en 30 jaar zonder werk en/of startkwalificatie. Deelname aan het project duurt 20 weken (320 uur). De jeugdige wordt intensief begeleidt en gaat 16 uur per week aan de slag met een gevarieerd programma. Het programma bestaat uit deelname aan maatschappelijke activiteiten en werkervaringsplekken. Het doel is om 70% van de deelnemers naar werk of een opleiding te begeleiden. Na afloop krijgen de deelnemers een MDT-certificaat.