Waar voor 2021 de hoop bestond dat de impact van COVID-19 minder zou worden, gebeurde dat juist niet. Zodoende is in de eerste helft van 2021 het coronamaatregelen pakket: Samen Rijswijk! vastgesteld. Door het beschikbaar stellen van extra budget konden extra maatregelen worden genomen om ondernemers te ondersteunen en extra impulsen te geven aan de positionering van Rijswijk en de werklocaties om het economisch herstel te bevorderen. Het maatregelenpakket heeft een doorlooptijd van twee jaar tot en met 2022. In 2021 zijn de eerste acties ondernomen en uitgezet. Dit alles is gedaan naast de reguliere werkzaamheden.

1. Een nieuwe Economische Strategie voor Rijswijk

Voor 2021 stond de vaststelling van de nieuwe economische strategie gepland. Uiteindelijk is dit niet gebeurd. Vooruitlopend op de vaststelling is er al richting gekozen in het opstellen van onderliggend beleid en de beleidsuitvoering daarvan. Deze richting ziet op; sterke netwerken, sterke werk- en winkelgebieden, sterke economische structuur: innovatie in verduurzaming en digitalisering en een sterk profiel.

We zien dit ook terug in het coronamaatregelen pakket waar sterk wordt ingezet op profilering van Rijswijk met aantrekkelijke vestigingslocaties, de samenwerking tussen horeca en leisure, kleinschalige evenementen voor winkelcentra, positionering van de Plaspoelpolder en extra inzet op het ontwikkelen van een volwaardig ecosysteem rondom de campus op Kesslerpark; we jagen verdere samenwerking tussen (innovatieve) bedrijven, organisaties en onderwijs en de arbeidsmarkt aan.

Positionering Rijswijk

Het opstellen van een profileringsplan is een van de lange termijn acties die is opgenomen in het coronamaatregelenpakket. De gemeente Rijswijk wil nog meer zichtbaar worden, binnen én buiten de stad. Wij zetten hiermee breed in op het aantrekken en inspireren van bewoners, bedrijven én bezoekers.

In samenwerking met een extern bureau zijn wij gestart met het opstellen van een profileringsplan voor de gemeente Rijswijk. Een wezenlijk onderdeel hierbij is de onderliggende organisatievorm; hoe er draagvlak en mede-eigenaren kunnen worden gecreëerd en welke rol daarbij idealiter gespeeld wordt door de gemeente. Het gewenste resultaat is een gedragen profileringsplan inclusief handelingsperspectief dat tot concrete acties leidt. Het plan levert hiermee een bijdrage aan het realiseren een gedragen, onderscheidend en herkenbaar merk, passend bij de eigen identiteit van Rijswijk en aansluitend op de regio. Een merk waarmee stakeholders zich kunnen identificeren en dat aansprekend is voor de verschillende doelgroepen. De agenda van de stad vormt de basis voor dit profileringsplan. We zetten dan ook niet in op een nieuwe of andere positionering. Wel is er behoefte aan het scherp krijgen van de rode draad van onze positionering in al onze beleidsstukken, een wrap-up van alles waar wij op inzetten en tegelijkertijd ook verificatie van deze kracht van Rijswijk.

Arrangementen Horeca

Een ander onderdeel van het coronamaatregelenpakket is het komen tot arrangementen tussen hotels, restaurants en leisure als tegenprestatie van de compensatie die hotels hebben gekregen ten aanzien van de toeristenbelasting. Als opdracht is meegegeven om te komen tot een effectieve samenwerking tussen Rijswijkse hotels, de lokale horeca en de middenstand en in te zetten op concrete arrangementen tussen deze partijen. Als voorbeeld kan onder andere worden genomen het oude historische centrum sterker positioneren in relatie tot de aanwezige voorzieningen en/of het nog beter benutten van nabijheid en de kwaliteiten van de landgoederenzone. Spin-off en versterking van elkaars krachten. Ook dient de verbinding worden gelegd met de regio zoals de binnensteden van Den Haag en Delft. Tevens sturen we op aansluiting met de Rijswijkse Cultuurvisie en bijbehorende Transformatienota. Door bestedingen van hotelgasten in Rijswijk te laten landen, kunnen deze arrangementen een impuls geven aan het herstel van de lokale economie na de coronatijd.

Deze afspraken worden vastgelegd in een convenant. Het convenant dient met name toe te zien hoe de horeca (met name hotels) samen met andere partijen uit Rijswijk (denk aan Museum Rijswijk, Rijswijkse Schouwburg, Oud Rijswijk en Bogaard Stadscentrum) gaan bijdragen aan de promotie en profilering van Rijswijk, zodat meer bezoekers in Rijswijk hun bestedingen doen. Daarmee wordt er een indirect economisch effect ontwikkeld.

Evenementen winkelcentra

Juist in de tijd van corona moesten winkeliers hun deuren sluiten en werd online winkelen nog interessanter. Om de winkeliers te ondersteunen, hebben we ingezet op een samenwerking met en tussen lokaal ondernemerschap voor het weer opbouwen en versterken van de lokale retail en horeca. Financiële middelen vanuit het coronamaatregelen pakket hebben we in kunnen zetten en het mede mogelijk gemaakt voor lokale ondernemers, eigenaren en centrummanagers om aantrekkelijke (kleinschalige) evenementen te organiseren om zo weer bezoekers naar de centra toe te trekken.

Concreet hebben we bijgedragen aan de Bierloop in Oud Rijswijk en een couponactie. Voor Bogaard Stadscentrum is bijgedragen aan het Kidshelden Festival.

2. Sterke werklocaties: revitalisering van de Plaspoelpolder en herontwikkeling en versterking winkelcentra

Revitalisering van de Plaspoelpolder

Ook in 2021 is volop gewerkt aan het behalen van de doelen uit de Uitvoeringsagenda behorende bij de Toekomstvisie Plaspoelpolder en het addendum. Er is volop ingezet op de ambitie om de Plaspoelpolder te transformeren naar een aantrekkelijke en multifunctionele werklocatie met een hogere verblijfswaarde. Dit is gedaan door middel van het opstellen van ontwikkelkaders, een positioneringsstrategie en het oppakken van acties met een direct resultaat. Per deelgebied gaan we hier nader op in.

Kessler Park en omgeving

Kessler Park en omgeving betreft een totale gebiedsontwikkeling waarbij de bredere context en het omliggend vastgoed mede onderdeel zijn. In samenwerking met de vastgoedeigenaren en ondernemers in dit gebied is gewerkt aan een concept ontwikkelkader. Met het opstellen van het ontwikkelkader beogen we om een gemengd stedelijk werk-woongebied te realiseren. Verouderd kantoren vastgoed wordt getransformeerd en de openbare ruimte wordt vergroend om meer kwaliteit aan het verblijfsgebied toe te voegen. Ook is er een nauwe samenwerking met buurgemeenten, Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH) en de provincie Zuid-Holland voor het realiseren van een campusontwikkeling met ecosysteem die complementair is aan de regionale ambities. Zo hebben we een samenwerkingsovereenkomst met de gemeente Delft gesloten om studentenhuisvesting te realiseren rondom de te ontwikkelen campus.

Samen met Kadans Science Partner werken we aan de ontwikkeling van de campuslocatie At the Park waar werken, leren en verblijven samenkomen. Op At the Park is het Rijswijk Center for Sustainable GeoEnergy (RCSG) gevestigd. Het voormalig olie- en gasboringen fieldlab van Shell is nu een open innovatiecentrum voor onderzoek naar renewable (geo)energy en boringen.

Via de ontwikkeling van REDIN (Rijswijk Educatie en Informatiecentrum) jagen we verdere samenwerking met onderwijs en de arbeidsmarkt aan. De eerste verkenningen voor een verdere Privaat Publieke Samenwerking met (vak)onderwijs, organisaties en (innovatieve) bedrijven aangejaagd op de thema’s educatie, kennis, innovatie en energietransitie hebben inmiddels plaatsgevonden. Er is grote interesse naar samenwerking op gebied van voorlichting, educatie, (vak)opleiding en business-to-business.

Rijswijk heeft in 2021 direct naast het RCSG een fysieke informatie- en bezoekerslocatie ‘de Energy Cave’ ingericht. Zowel bedrijven, onderwijs als de arbeidsmarkt hebben grote interesse voor de campuslocatie waar talenten in elkaars nabijheid kunnen worden opgeleid. De Energy Cave is een multifunctioneel inzetbare locatie, een experience center, welke gebruikt kan worden als bezoekers- en informatiecentrum, als vergader- en netwerklocatie en als leslocatie voor onderwijs-, vakopleidings- en of moduleprogramma’s. In de Energy Cave wordt de toepassing van geothermie fysiek zichtbaar gemaakt.

Ook de regio ziet de economische meerwaarde van de campus met ecosysteem voor de regio. Zo dragen zowel de MRDH, Provincie Zuid-Holland als gemeente Den Haag financieel bij aan deze ontwikkeling en vanuit Rijswijk jagen we de verdere doorontwikkeling ook aan via het coronamaatregelen-pakket Samen Rijswijk!

Havengebied

Vanuit de Toekomstvisie wordt dit deelgebied van de Plaspoelpolder getransformeerd naar een locatie waar ondernemerschap en bedrijvigheid wordt gecombineerd met woningbouw en voorzieningen. In maart 2021 is het ontwikkelkader vastgesteld wat richtlijnen biedt voor de ontwikkelingen die de komende jaren in gang worden gezet. Het ontwikkelkader biedt ruimte voor maximaal 2.500 woningen, 70.000 m2 bedrijvigheid en 30.000 m2 commerciële voorzieningen in het Havenkwartier.

Hiervoor werken we samen met de Metropoolregio Rotterdam Den Haag en Provincie Zuid-Holland om samen een antwoord te vinden op de regionale vraag naar bedrijfsmatig vastgoed en afstemming betreffende watergebonden bedrijvigheid. Door de MRDH en de provincie Zuid Holland is vastgesteld dat Rijswijk geen watergebonden bedrijvigheid kent en dus ook geen verplichting heeft om watergebonden bedrijvigheid te huisvesten in het Havenkwartier.

In 2021 zijn er drie intentieovereenkomsten (Nijverheidsstraat 1, Burgemeester Elsenlaan 325 en Burgemeester Elsenlaan 329) getekend met ontwikkelaars in de eerste fase van de herontwikkeling. In deze ontwikkeling wordt 13.606 m2 perceeloppervlakte verouderd bedrijfsmatig vastgoed en leegstaande kantoorruimte getransformeerd naar 10.400 m2 nieuw hoogwaardige bedrijfsruimten en voorzieningen.

Middengebied

In samenwerking met het Industrieschap Plaspoelpolder (IPP) en de Belangen Bedrijven Rijswijk (BBR) is er, middels een investerings- en uitvoeringsagenda, extra aandacht voor de revitalisering van het middengebied van de Plaspoelpolder, waar ook de Treubstraat deel van uit maakt. Partijen hebben een samenwerkingsovereenkomst ondertekend.

De focus van de samenwerking ligt op het bieden van ruimte voor ondernemerschap, het versterken van het ondernemers- en vestigingsklimaat en het versterken van de organisatiegraad. Concreet heeft dit geleid tot diverse activiteiten, waaronder; het aanpakken van verloedering door onder meer het weghalen van een aantal zogenoemde weeskruisen en een gezamenlijke clean-up dag, een aantal netwerkbijeenkomsten, een gezamenlijke eerste aanzet voor de positionering van het Middengebied en het aan de slag gaan met een kansenzone. De positionering van het Middengebied wordt mede gefinancierd vanuit het coronamaatregelenpakket. De kansenzone betreft het aanwijzen van een aantal panden en objecten waarvan in samenspraak met betrokken eigenaren en potentiële nieuwe marktpartijen besloten is deze te transformeren en/of te herontwikkelen naar nieuw bedrijfsmatig vastgoed.

Daarnaast heeft het IPP ook vastgoed in de Plaspoelpolder in eigendom en levert het IPP met de (her)ontwikkeling van oude werklocaties/objecten actieve bijdragen aan de uitvoering van de Toekomstvisie Plaspoelpolder en het behouden en uitbreiden van ruimte voor werkgelegenheid.

Herontwikkeling en positionering Bogaard Stadscentrum

De komende jaren staat in het teken aan het uitvoeren van het vastgestelde masterplan Bogaard Stadscentrum en de herinrichting van het Bogaardplein, zo ook 2021. Bogaard Stadscentrum wordt getransformeerd naar een stadscentrum met een compacter winkelcentrum en een levendig verblijfsgebied met meer diversiteit aan functies.

Daarnaast hebben we invulling gegeven aan de positionering van het nieuwe stadscentrum met o.a. een nieuw beeldmerk, gebiedscommunicatie over deelprojecten en de daaraan gelieerde verbouwingswerkzaamheden, zodat het winkelcentrum aantrekkelijk blijft als vestigingslocatie voor ondernemers en als verblijfsgebied voor bezoekers.

Versterking historisch karakter winkelcentrum Oud Rijswijk

Het winkelcentrum in Oud Rijswijk is een aantrekkelijk winkelgebied voor ondernemers en bezoekers. Oud-Rijswijk heeft juist een dorps karakteristiek ambachtelijk karakter dat grote steden om ons heen missen en we trots op zijn. Dit is niet alleen te danken aan de mooie historische locatie, maar zeker ook aan de actieve ondernemers en samenwerking en uitvoering van activiteiten uit de BIZ (de bedrijven investeringszone Oud Rijswijk); we hebben ingezet op vernieuwen en het verbeteren van de positionering van het oude historische centrum door samen met de ondernemers het historisch karakter te versterken via actieve gebiedscommunicatie en (ruimtelijke) aanpassingen in de openbare ruimte. Een mooi voorbeeld hier is de Hansken Bank die voor de kerk is geplaatst.

Centrummanagement in winkelcentra

Juist in deze periode waarin we als gemeente met de lokale ondernemers hard moeten werken aan de her- en de doorontwikkeling van de winkelcentra, is een goede samenwerking in het gebied cruciaal. Om die reden heeft de gemeente bijgedragen aan het centrummanagement van deze winkelcentra.

Het centrummanagement is de verbinder tussen de ondernemers, vastgoedeigenaren en gemeente als het gaat om organisatie en uitvoering op het gebied van marketingcommunicatie, evenementen en activiteiten die een belangrijke bijdrage hebben voor het winkelcentrum. Zij zijn het eerste aanspreekpunt voor lokale ondernemers, vastgoedeigenaren en gemeente. Concreet gaat het dan om het verbinden van alle stakeholders in het gebied, contacten met (potentiële) winkeliers en regie houden op de vertaling van de marketingcommunicatiestrategie voor het hele gebied.

Andere werklocaties

Het vastgoedaanbod op de kantorenmarkt en de vraag naar juist bedrijfsmatig vastgoed vragen om een heldere strategie en visie, zodat Rijswijk als locatie wordt gezien om te investeren en te ondernemen. Voor de diverse werklocaties stellen we een lange termijn visie op, de Rijswijkse strategie werklocaties. De centrale vraag van deze strategie is op welke wijze de Rijswijkse werklocaties optimaal kunnen bijdragen aan de economische vitaliteit en duurzame ontwikkeling van de stad. Het beleid moet resulteren in het beter benutten van de Rijswijkse werklocaties, waarbij vraag en aanbod van bedrijfsruimte en kantoren in balans is. De strategie is vanuit economisch oogpunt geschreven en betreft ook een economische visie op de kansen voor toekomstbestendige werklocaties. Wel is mede input geleverd vanuit andere disciplines zoals ruimte en mobiliteit om de belangrijkste knelpunten vanuit die zijde reeds benoemd te hebben. Dit in het kader van ambitiebepaling en verwachtingsmanagement.

Verschillende participatiebijeenkomsten hebben bijgedragen om ondernemers bij de visie te betrekken en kansen en bedreigen inzichtelijk te maken voor deze locaties en te komen tot een gezamenlijke aanpak om toekomstbestendige werklocaties te waarborgen.

Regionale samenwerking

In het realiseren van de plannen voor de Plaspoelpolder is met de provincie Zuid-Holland en de gemeenten Rijswijk, Den Haag, Leidschendam-Voorburg en Delft op 30 maart 2021 het Woon-werkakkoord light ondertekend. Het woon-werkakkoord heeft als doel om versnelling van woningbouw op korte termijn te realiseren. Echter heeft het ook als doel om voldoende ruimte voor bedrijvigheid in de regio beschikbaar te houden. De Plaspoelpolder is daarbij een van de werklocaties waar wonen mogelijk wordt gemaakt en toegestaan door de gemeente in relatie tot het beter benutten van de bestaande ruimte voor werken in het Middengebied, maar ook op de andere werklocaties in Rijswijk.

Samen met de Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH) wordt eveneens gewerkt aan de transformatie van leegstaand kantoren vastgoed, revitalisering van bedrijventerreinen en winkelgebieden. De MRDH ondersteunt Rijswijk met kennis en financiën.

3. Een rode loper voor ondernemers

Excellente dienstverlening

Op basis van het projectplan Ondernemers op de troon heeft de dienstverlening naar ondernemers toe prioriteit vanuit het accountmanagement. Dit betekent onder andere meer aandacht voor vraaggerichte dienstverlening. Daarbij is het belangrijk om helder te krijgen wat de ondernemer wil: wat vraagt hij/zij nu daadwerkelijk van ons.

Ook 2021 stond in het teken van beperkingen vanwege COVID-19. Juist in deze moeilijke tijd, waarin ondernemers werden beperkt of helemaal niet konden ondernemen, stonden de accountmanagers klaar om ondernemers te helpen met hun vragen en het komen tot passende oplossingen.

Accountmanagement en lokale samenwerking

Met het projectplan Ondernemers op de troon zeggen wij: Team Economie staat voor u klaar! Bekendheid, vindbaarheid en herkenbaarheid zijn belangrijke uitgangspunten hierbij. Ondanks alle beperkingen om fysiek bij elkaar te komen vanwege het coronavirus heeft het accountmanagement ingezet op het bestendigen van duurzame relaties met individuele ondernemers, waaronder de strategische accounts die een groot aandeel hebben in de lokale economie. Binnen alle (on)mogelijkheden stond de dienstverlening aan ondernemers voorop. Het digitale wekelijkse spreekuur “Rijswijk in business – Digitale Open Coffee” is voortgezet. Kennismaking met nieuwe ondernemers vond digitaal plaats, indien noodzakelijk, en zodra het even kon bezochten de accountmanagers ondernemers weer fysiek.

Gelet op alle ontwikkelingen in Rijswijk op het gebied van woningbouw en gebiedstransformaties is in 2021 gekozen om meer focus aan te brengen in het accountmanagement. Zo is er voor gekozen om meer in te zetten op de branches: Energie, Zorg, Horeca en Intellectual Property (IP). Vanuit de ontwikkelingen rondom At the Park met REDIN en de aanwezigheid van RCSG is voor het thema Energie gekozen om het ecosysteem verder uit te bouwen. Meer woningen betekent automatisch meer inwoners en dus is aandacht op Zorg eveneens van belang. Nieuwe bewoners en ondernemers willen graag voldoende voorzieningen in de directe omgeving hebben, het behouden en uitbreiden van het bestaande aanbod aan horeca is daarmee ook belangrijk geworden. Tot slot is de aanwezigheid van European Patent Office een USP voor Rijswijk, evenals de aanwezig van diverse startups en scale-ups. Het bouwen van een ecosysteem rondom Intellectual Property is daarmee zeer voor de hand liggend.

Belangen Bedrijven Rijswijk (BBR)

Ondanks het uitblijven van fysieke netwerkbijeenkomsten in 2021 is de samenwerking met de BBR onveranderd voortgezet. In samenspraak is gekeken naar de mogelijkheden om ondernemers verder te helpen in lastige tijden.

Regionale samenwerking

Het accountmanagement stopt niet bij onze gemeente grenzen. Het Industrieschap Plaspoelpolder (IPP) en Businesspark Haaglanden (BPH) zijn twee belangrijke regionale samenwerkingsorganisaties waarin gemeente Rijswijk deelneemt. Er is een regionaal tekort aan kleinschalig bedrijfsmatig vastgoed en we hebben grote opgaven voor gebiedsontwikkeling rondom transformatie en herstructurering. Zowel het IPP als het BPH houden zich hier ook mee bezig. BPH is een regionale samenwerking met de gemeenten Den Haag, Midden-Delfland, Pijnacker-Nootdorp, Zoetermeer, Leidschendam-Voorburg en Delft. BPH fungeert enerzijds als regionaal loket voor ondernemers die zoeken naar een nieuwbouwkavel of nieuwe locatie voor hun huisvesting. Tevens is BPH een kennis- en netwerkorganisatie. De deelnemende gemeenten werken samen aan het vestigingsklimaat van de Haaglanden regio en het behouden en uitbreiden van de werkgelegenheid in de regio. BPH kan op de schaal van de Haaglanden regio uitvoeringsgericht te werk gaan en staat met het Front-office (bestaande uit accountmanagers van de deelnemende gemeenten) dicht bij de vragen uit de markt. Rijswijk is al deelnemer vanaf het eerste uur en ook in 2021 is onze deelname voortgezet. In 2021 is de uitbreiding van BPH met drie gemeenten (Delft, Zoetermeer en Leidschendam – Voorburg) geformaliseerd.

Met het IPP wordt periodiek overlegd door de accountmanagers om de laatste ontwikkelingen te bespreken met betrekking tot ontwikkelingen die kansen bieden voor lokale of regionale ondernemers.

Ook wordt onderling de samenwerking gezocht met collega’s uit de regio. Zo is er overleg geweest tussen de accountmanagers van de gemeente Rijswijk en de gemeente Delft om te onderzoeken hoe de samenwerking verbeterd kan worden om Delftse ondernemers in Rijswijk te huisvesten, om zodoende meer werkgelegenheid voor de regio te behouden. Dit mede als uitwerking van de getekende bestuursovereenkomst tussen Delft en Rijswijk inzake het versterken van de onderlinge samenwerking. Naast de regionale samenwerking vanuit het BPH zijn er vanuit de accountmanagement gezamenlijk ondernemers bezocht met de collega’s van The Hague Business Agency en Innovation Quarter.

Interne samenwerking

Om ondernemers zo goed mogelijk van dienst te zijn is ook de interne samenwerking met verschillende afdelingen geïntensiveerd. Waar de samenwerking tussen de accountmanagers van Economie en WSP al langer loopt, is er ook periodiek afstemming met het Horecaloket. Ook is er met het Sociaal Domein samengewerkt aan de verbetering van de dienstverlening aan ondernemers met een financieel lastige positie (BBZ, heroriëntatie, etc.).

4. Borgen van voldoende werkgelegenheid

Ruimte voor werkgelegenheid

Een groeiend aantal inwoners betekent dat we meer banen willen creëren. Verstedelijking is niet alleen meer wonen toevoegen, maar ook meer werken. Als we bedrijven en organisaties willen behouden, aantrekken en laten starten vraagt dit om voldoende en kwalitatief goede vestigingsmogelijkheden, goed accountmanagement en goede dienstverlening. Dat dit niet altijd voldoende is blijkt soms uit het vertrek van grote organisaties die hun keuzes baseren op andere afwegingen, maar accountmanagement zorgt wel dat andere zich juist weer wel willen vestigen. Daarbij is het belangrijk om te realiseren dat het MKB over het algemeen de banenmotor is.

Met de positioneringsstrategie van het Middengebied van de Plaspoelpolder, de strategiewerklocaties voor Rijswijk, de samenwerking in BPH en het Woon-werkakkoord wordt in brede zin ingezet op het behouden van ruimte voor ondernemen en het beter benutten van de bestaande ruimte.