Inleiding

De uitbraak van COVID-19 (Corona) eind februari 2020 heeft een enorme impact op ons allemaal. De wereldwijde pandemie leidt tot ongekende omstandigheden. Voor de aanpak van Corona kijken wij wat we, aanvullend op de landelijk maatregelen van het Rijk, kunnen doen. Dit raakt veel beleidsterreinen van onze organisatie. We streven naar een zo adequaat mogelijke uitvoering van de landelijke en lokale maatregelen en naar zoveel mogelijk continuïteit van de reguliere werkzaamheden en van noodzakelijke (digitale) besluitvorming en hebben daarvoor de nodige interne maatregelen genomen. Het bepalen van de exacte financiële schade die Corona heeft aangericht, is erg lastig tot in detail vast te stellen. Vanuit die gedachte wordt in deze paragraaf in grote lijnen aangegeven hoe groot de financiële schade is geweest. Eerst wordt een terugblik gemaakt van de momenten waarop de raad in 2021 is geïnformeerd en op welke momenten de raad besluiten heeft genomen in het kader van deze crisis. Van daaruit worden in het volgende deel de belangrijkste componenten benoemd die binnen Rijswijk hebben gezorgd voor financiële schade. Als laatste wordt op realisatiebasis een globale inschatting gemaakt van de uiteindelijke financiële schade. Hierbij dient het saldo vanuit de Slotwijziging als uitgangspunt.

Terugblik 2021

Ook in 2021 werd ons land geconfronteerd met maatregelen die afgekondigd of verlengd werden om verspreiding van het virus in te perken, met grote maatschappelijke en economische gevolgen. In de loop van de tijd heeft de gemeente en het Rijk steeds meer grip en zicht gekregen op de maatschappelijke en financiële gevolgen van deze crisis. Vanuit het Rijk zijn sinds het begin van de pandemie in 2020 6 Steunpakketten toegekend aan gemeenten. De eerste 3 steunpakketten waren ter compensatie van de financiële schade in 2020 en de laatste compensatiepakketten waren voor 2021.

Om de financiële gevolgen van deze crisis ook in 2021 en eventueel verder het hoofd te kunnen bieden, is in de begroting 2021 een risico opgenomen ter hoogte van € 8.000.000 met een waarschijnlijkheid van 25%. Dat betekent dat in het weerstandsvermogen rekening is gehouden met een extra financiële tegenvaller in 2021 als gevolg van Corona.

1^e halfjaarrapportage

In de 1^e halfjaarrapportage is een overzicht opgenomen van de tot dan toe bekende ontwikkelingen en gevolgen. Er bestond toentertijd nog altijd veel onzekerheid over de maatschappelijke en financiële consequenties voor 2021. De verwachting destijds was dat de pandemie in de loop van 2021 onder controle zou komen, maar dat was op dat moment nog onzeker. Die onzekerheid werd voornamelijk veroorzaakt doordat er op dat moment nog veel onduidelijkheid bestond over de duur en de diepte van de lockdown. Er is destijds dan ook voor gekozen om nog geen begrotingswijzigingen aan de raad voor te leggen, gelijk aan de procedure zoals we die in 2020 hebben gevolgd.

Corona Maatregelenpakket Samen Rijswijk

Tijdens de raadsvergadering op 6 juli 2021 heeft de raad het voorstel Corona Maatregelenpakket Samen Rijswijk vastgesteld (21-045). In dit pakket zijn in eerste instantie nemen maatregelen opgenomen voor de korte termijn. Het betreft acties gericht op de aankomende periode tot en met de zomervakantie. Op basis van een analyse naar de feitelijke gevolgen van COVID-19 voor Rijswijk, resulteert dit in een gerichte aanpak wat aansluit bij de wensen en behoeften vanuit de maatschappij. Om de financiële gevolgen van het Corona Maatregelen pakket te dekken, heeft de raad besloten een bestemmingsreserve in te stellen ten laste van het Groeifonds Rijswijk. De vastgestelde extra lasten in het Coronamaatregelenpakket zijn in totaal € 1.845.000. De uitgaven zijn gepland in 2021 en 2022.

2^e halfjaarrapportage

In de 2^e halfjaarrapportage heeft de raad besloten om de beschikbaar gestelde compensatiepakketten vanuit het Rijk specifiek voor het Sociaal Domein toe te voegen aan de begroting van Sociaal Domein. In de 2^e halfjaarrapportage zijn ook de financiële gevolgen van de vaststelling van het Corona maatregelenpakket verwerkt.

Slotwijziging

In de Slotwijziging zijn zoveel mogelijk ramingen in de begroting bijgesteld middels een begrotingswijziging. Aangezien de compensatiespakketten voor het Sociaal Domein reeds in de 2^e halfjaarrapportage zijn verwerkt, maakten zij geen onderdeel meer uit van de Slotwijziging. Daarnaast zijn de beschikbaar gestelde compensatiepaketten vanuit het Rijk verantwoord, met uitzondering van het derde compensatiepakket dat in de decembercirculaire is opgenomen. Het uiteindelijke saldo van de Slotwijziging kwam uit op een negatief saldo van € 125.000,-, buiten de extra lasten die zijn vastgesteld voor het Corona Maatregelenpakket Samen Rijswijk. Dit saldo is het uitgangspunt om de uiteindelijke financiële schade te bepalen.

Gevolgen Corona in kaart

In dit hoofdstuk zoomen we in op verschillende thema’s die wellicht niet direct een negatief financieel gevolg hadden, maar wel te maken hadden met Corona. Dit hoofdstuk is verdeeld in verschillende componenten, waarbij eerst wordt ingegaan op de lasten van de gemeente en daarna wordt gekeken naar de opbrengsten van de gemeente.

Hieronder is schematisch per programma weergegeven welke onderwerpen geraakt zijn door de Coronacrisis, inclusief onderwerpen uit het vastgestelde Corona maatregelenpakket.

Hieronder wordt een aantal van de onderwerpen uitgelicht.

Verkiezingen / referenda

Het initiële budget voor de verkiezingen van 2021 was € 202.500. Dit bedrag is € 14.000 meer dan wat er in 2018 is geraamd voor de gemeenteraadsverkiezingen. Ten tijde van raming was er beperkt inzicht in het verloop van de verkiezingen en de invloeden die corona hierop zou hebben. Gebleken is dat er aanzienlijk meer kosten zijn gemaakt dan aanvankelijk verwacht. De zogenoemde coronaschade komt hiermee rond de € 110.000 hoger uit. Voor deze kostencomponent is door het Rijk € 71.000 voor Rijswijk beschikbaar gesteld.

Winkelgebieden

Voor tijdelijke ondersteuning toezicht en handhaving is er een bedrag ontvangen van het ministerie van Justitie en Veiligheid.

Verhuur sportaccommodaties

De gemeente Rijswijk heeft ook in 2021 gebruik kunnen maken van de TVS regeling (Tegemoetkoming Verhuurders Sportaccommodaties). In het 1^e kwartaal 2021 is hiervoor € 96.246 ontvangen en over het 2^e kwartaal 2021 € 53.889. Voor hetzelfde bedrag heeft de gemeente hiervoor de huur van de sportverenigingen in deze periode kwijtgescholden.

Zwembad de Schilp

Daarnaast heeft de gemeente voor zwembad de Schilp gebruik gemaakt van de SPUK-IJZ regeling. De SPUK-IJZ betreft de Specifieke Uitkering IJsbanen en Zwembaden. Om de financiële gevolgen van Corona te verzachten, konden gemeenten een aanvraag doen voor compensatie. Voor De Schilp is een compensatie ontvangen van € 229.328. Dit bedrag hebben wij verrekend met de jaarhuur van de exploitant van het zwembad.

Cultuur en Culturele instellingen

Op 29 december 2020 heeft het college besloten de decentralisatie uitkering van € 447.000 voor 2021, voor de ondersteuning van de lokale culturele infrastructuur bij de gevolgen van de coronacrisis, te labelen voor het doel waarvoor het beschikbaar is gesteld. Daarnaast heeft de raad bij het vaststellen van de jaarrekening 2020 besloten om € 163.000 uit de extra rijksmiddelen 2020 te bestemmen voor hetzelfde doel in 2021. Om uitgangspunten te stellen aan de besteding heeft het college begin juli “Tijdelijke nadere regels Covid-19 steun lokale culturele voorzieningen gemeente Rijswijk” vastgesteld, aanvullend bij de Algemene subsidieverordening Rijswijk 2020 (Asv).

De regels hadden als doel bij te dragen aan de instandhouding en continuïteit van de culturele infrastructuur in Rijswijk door vooral Rijswijkse culturele stichtingen en verenigingen financieel te ondersteunen in de gevolgen die zij ervaren van de coronacrisis, om zo een breed cultuuraanbod toegankelijk te maken en te houden voor onze inwoners. Noodsteun, overbruggingssteun en transformatiesteun werden hierbij onderscheiden, waarvoor kon worden aangevraagd van 1 september tot en met 1 oktober 2021. (Zie ook IB 21 081)

Er zijn negen aanvragen ingediend, afkomstig van zes verschillende organisaties. Het betreft drie aanvragen voor noodsteun, vier aanvragen voor overbruggingssteun en twee aanvragen voor transformatiesteun. Alle aanvragen zijn getoetst aan de nadere regels en de Algemene subsidieverordening Rijswijk 2020. Het totale verleende bedrag past, met € 588.200, binnen het vastgestelde subsidieplafond van € 610.007. De totale lasten ad. € 588.200 worden gedekt uit het gelabelde bedrag ad. € 447.000 en een onttrekking uit de bestemmingsreserve Cultuur van € 141.200. Het restant van € 21.800. blijft behouden in de bestemmingsreserve cultuur.

Met de septembercirculaire hebben wij opnieuw middelen voor de lokale cultuur ontvangen, uit het vierde steunpakket voor de culturele en creatieve sector, ter hoogte van € 120.000. Wij houden rekening met een lange doorwerking van de coronacrisis op de culturele sector, zeker nu lokale culturele voorzieningen nog te maken hebben met onzekerheden en soms ook beperkingen als het coronatoegangsbewijs. Daarom hebben wij besloten in de Slotwijziging op te nemen deze toe te voegen aan de bestemmingsreserve cultuur voor nadere benodigde ondersteuning in 2021 of 2022.

Groenonderhoud wijken

Er zijn hogere kosten gemaakt van € 76.000 voor ondersteuning (externe inhuur aannemer) wijkonderhoud groeiseizoen door uitval en aanwezigheidsbeperking eigen team i.v.m. corona

Afvalinzameling

Door de corona hebben gemeenten zowel extra kosten gemaakt als inkomsten gemist met betrekking tot afvalinzameling. Voor deze kostencomponent is door het Rijk € 91.000 voor Rijswijk beschikbaar gesteld.

Financiële gevolgen Corona op de jaarrekening 2021

Uit bovenstaande overzicht kan worden opgemaakt dat de financiële schade die de gemeente heeft geleden als gevolg van Corona na verrekening van alle compensatiepakketten ongeveer € 125.000 is geweest in 2021.